Ook dit jaar zijn weer veel mensen van ons heengegaan en dat verdient een terugblik die helaas weer iets te lang is uitgevallen. Hopelijk sterft er niemand van ouderdom voor hij of zij het einde van de tekst bereikt. Het was in elk geval een bewogen jaar, vol relevante gebeurtenissen en slecht nieuws over de toestand van onze planeet, maar enkele individuen zullen de volledige instorting van de menselijke beschaving alvast niet meer meemaken. Helaas blijkt de dood de enige uitweg uit de spiraal der wereldwijde stupiditeit te zijn.
Natuurlijk is er ook dit jaar weer sprake van enige naamsverwarring. Zo kunnen de fans van The Membranes gerust zijn, want de in februari overleden John Robb blijkt een Ierse protestantse politicus te zijn. In Ierland overleed Mick O’Toole, een paardentrainer die niets te maken had met de Engelse folk-punkband die in 2016 ook op de affiche van Breaking Barriers stond. In juni overleed Joe Jackson, niet de bekende Britse zanger, maar de vader van Michael Jackson, Janet Jackson en de rest van dat zootje. Zijn vader heette trouwens Samuel Jackson, maar dat is natuurlijk niet de bekende acteur uit onder meer Pulp Fiction. In Israël overleed de fotograaf Werner Braun. We verwarren hem waarschijnlijk best niet met Wernher Freiherr von Braun, de SS-officier die voor het Duitse leger raketwapens bouwde en hiervoor gretig gebruik maakte van de slaven die hem door de concentratiekampen werden geleverd. Na de oorlog hebben de Amerikanen von Braun voor zijn oorlogsmisdaden gestraft met een hoge positie bij de NASA.
De eveneens in juni overleden Ken Wood is overigens niet de DJ uit de beste uitzending van Neveneffecten, maar een Australische zwemcoach. Misschien is er hier niet echt sprake van potentiële verwarring, want de DJ Ken Wood bestaat enkel in de fantasie van Sabam.
Ik stel me trouwens ook vragen bij het als vanzelfsprekend ervaren recht van ouders om de voornamen van hun kinderen te kiezen. In de VS overleed dit jaar de republikeinse politicus Marc Marks en in Canada was het de beurt aan Noble Villeneuve. Wie noemt zijn kind nu bij de geboorte al nobel? Weten die mensen misschien op voorhand dat hij in dezelfde klas zal zitten als Held Peeters, Idool Janssens en Grootgeschapen Desmedt? De ouders van de Griek Odysseus Eskitzoglou hadden dan weer correct ingeschat dat hun zoon een zeiler zou worden die aan zo veel wedstrijden deelnam dat hij amper nog tijd thuis doorbracht.
In het verlengde hiervan vraag ik me ook af of het zo een goed idee is een pasgeboren racepaard al meteen ‘Honour and Glory’ te noemen. Veel wedstrijden zal het sinds juli 2018 in elk geval niet meer winnen, voor zover ook maar iemand daarvan zou wakker liggen.
En in het verlengde daarvan vraag ik me dan weer af wie zijn beagle 'K-Run's Park Me In First' wil noemen. Het lijkt me niet zo simpel dat beest te roepen als het etenstijd is, maar gelukkig hoeven de eigenaars zich daar sinds september geen zorgen meer om te maken.
Film
Als er de komende jaren nog goede films worden gemaakt, zullen ze alvast niet het werk zijn van Milos Forman. Elke filmliefhebber kent zijn naam, maar in feite heeft Forman slechts drie echt succesvolle films gemaakt en die vertellen steeds het verhaal van een individu dat de gezagsstructuren uitdaagt. Forman groeide tenslotte op in Tsjecho-Slovakije, toen een dictatuur die was ontstaan na de verjaging van de minstens even meedogenloze Duitse onderdrukkers.
Wat acteurs betreft, is het opmerkelijkste overlijden allicht dat van Burt Reynolds, wiens snor bekender was dan zijn acteertalent. Wel eigenaardig dat hij nog een hartaanval kon krijgen, want na een maar liefst vijfdubbele bypass in 2010 kan er volgens mij niet veel van de originele slagaders zijn overgebleven.
Wie ook is overleden, is Margot Kidder, ooit een bekend gezicht in horrorfilms maar de laatste jaren vooral actief tijdens protestacties en als sympathisant van Bernie Sanders, het belangrijkste slachtoffer van Crooked Hillary. Ik beschouw haar als een authentiekere maar minder doeltreffende versie van Jane Fonda, evenwel zonder al die miljoenen op haar bankrekening. Het is natuurlijk onmogelijk precies te zeggen wat haar uiteindelijk tot zelfmoord heeft gedreven, maar haar recente gezondheidsproblemen hadden er zeker iets mee te maken. In 2016 heeft ze gedurende maanden in een klein tentje de vrieskou getrotseerd tijdens de protesten in Standing Rock. Kidder had altijd al een diepe band met de natuur en wilde na haar dood eigenlijk worden gevoederd aan de wolven die vlakbij haar huis in Montana leefden, wat natuurlijk niet is doorgegaan. In elk geval verliezen we weer een celebrity met een echte persoonlijkheid waarvoor zich nog geen vervanging heeft aangediend. Ik zie al die omhooggevallen zeepbellen uit American Idol alleszins niet in haar voetsporen treden.
De volgende in de lijst van actrices met depressie en andere psychische problemen is een zekere Vanessa Marquez, die ooit rollen had in series als Seinfeld, ER en Melrose Place. Aangezien haar problemen geen geheim waren, werd ze regelmatig door de politie van Pasadena gecontroleerd. Tijdens een dergelijk huisbezoek richtte ze vanop zeer korte afstand een speelgoedpistooltje op de agenten, waarop die haar natuurlijk meteen doodschoten. De vraag aan welke psychische problemen agenten leiden die na een maandenlange opleiding het verschil niet zien tussen een gevaarlijk wapen en een stuk plastic is niet gesteld.
Ondanks het feit dat Gareth Thomas al in 2016 is gestorven, is Blake pas nu veilig van de Federation, want zijn aartsvijand Servalan is niet meer. Jacqueline Pearce heeft doorheen haar leven ook vaak met depressies geworsteld, maar zij heeft tenminste genoeg doorzettingsvermogen gehad om op een terminale longkanker te wachten.
Het wordt trouwens steeds erger met de verhogingen van de pensioenleeftijd. In Californië is de actrice Connie Sawyer op 105-jarige leeftijd overleden. Toen ze al over de honderd was, speelde ze nog mee in de actieserie NCIS:Los Angeles.
Muziek
De stad die dit jaar het hardst heeft geleden, is ongetwijfeld Manchester. Eerst overleed in januari Mark E. Smith, de originele grumpy old man van de punkscene en vooral bekend als frontman van The Fall. In december overleed Pete Shelley, de laatste jaren veeleer de Paulus de Boskabouter van de punkscene en vooral bekend als frontman van The Buzzcocks.
Ik zou hier het tumultueuze leven van Smith kunnen beschrijven, maar daarvoor is mijn leven dan weer te kort. De man had niet voor niets de reputatie van een excentrieke eenzaat met despotische trekjes. The Fall heeft in totaal meer dan zestig bandleden gehad, vooral omdat de alocholverslaafde en altijd agressieve Smith ze op de meest onvoorspelbare momenten bleef ontslaan. Zo is ooit een geluidstechnicus de deur uitgestuurd omdat hij een slaatje had gegeten. Zijn verhoudingen met vrouwen waren al even hoekig, wat perfect wordt geïllustreerd door het feit dat hij met Brix Smith driemaal getrouwd is geweest. Lui was hij in elk geval niet, want The Fall heeft onwaarschijnlijk veel muziek uitgebracht, waaronder bijna 40 studio-LP's, 32 live-LP's en maar liefst 40 compilaties.
Weinig mensen weten dit, maar Pete Shelley was in eerste instantie vooral geïnteresseerd in elektronische muziek. Zijn solo-hitsingle 'Homosapien' werd door de BBC verboden omdat hij wat te openlijk voor zijn biseksualiteit uitkwam, maar lang voor The Buzzocks, in 1974, had hij al een volledig elektronische LP opgenomen. Shelley woonde ten tijde van zijn overlijden overigens in Estland, dus zijn hartaanval heeft hem de ongewenste effecten van de brexit bespaard.
Het somberste rouwbericht voor de punkscene komt echter uit Frankrijk, waar Rachid Taha onverwacht aan een hartaanval is overleden. Taha is in België nooit een grote ster geweest, maar hij had meer punkgenen in zijn bloed dan de gemiddelde westerling met een grote gitaarversterker. Als kind van Algerijnse ouders in Lyon wist hij te weerstaan aan elke vorm van sectair racisme of cultureel conformisme. Hij gebruikte Engels en Arabisch door elkaar om met een kosmopolitisch zootje ongeregeld een Noord-Afrikaanse versie van punk te creëren. In 1981 gaf hij een demo aan The Clash. Een paar maanden later brachten zij 'Rock the Casbah' uit, muzikaal gewoon een fotokopie van de sound die Taha al een paar jaren trachtte te perfectioneren. Hij heeft diezelfde song een paar jaar later dan maar zelf herwerkt tot 'Rock el Casbah', een aanklacht tegen Arabische dictators die Amerikaanse dollars gebruiken om hun eigen bevolking te verbieden naar rockmuziek te luisteren en tegen de karikaturale manier waarop Arabieren in de Westerse media worden afgeschilderd. Het is een song die eigenlijk in elke top-100 van beste punksongs zou moeten, staan, maar daarvoor is hij als allochtoon in West-Europa natuurlijk te zeer door de mainstreammedia geboycot.
New York verloor dan weer Glenn Branca, avantgardecomponist en inspiratiebron voor talloze stadsgenoten als Sonic Youth, Helmet of Swans. Zijn compositie ‘13e symfonie voor 100 gitaren’ werd nog opgevoerd in het WTC enkele maanden voor beide torens door Saoedi’s werden vernield, maar een causaal verband is nog niet aangetoond. Er is trouwens ook een link met ons eigen land, want Branca schreef samen met Wim Mertens de soundtrack van de film ‘The belly of an architect’.
In de VS wordt het hele MILF-concept wel tot het uiterste doorgetrokken, want de vrij obscure soulzangeres Betty Willis is kort voor haar 77e verjaardag door een verkrachter gewurgd. Willis weigerde consequent het commerciële spelletje van de muziekindustrie mee te spelen en was de laatste jaren van haar leven dan ook dakloos.
Death in June is verre van een hiphopband, maar dit jaar kunnen we ons afvragen waarom niet. Op 18 juni zijn zowel de veelbelovende rapper Jimmy Wopo en zijn succesvollere leeftijdsgenoot XXXTentacion doodgeschoten. Wopo maakte het ghettocliché helemaal waar en werd het slachtoffer van een drive-by shooting. Hij was 21 jaar oud en had al in de gevangenis gezeten voor het bezit van heroïne en marihuana, alsook later voor het overtreden van zijn vrijlatingsvoorwaarden. XXXTentacion was 20 jaar oud en had op zesjarige leeftijd al geprobeerd iemand neer te steken, was vanwege vechtpartijen uit het lokale kerkkoor gegooid en had al in de gevangenis gezeten voor wapenbezit, alwaar hij een homoseksuele medegevangene had aangevallen omdat hij te veel naar hem had gekeken, alsook later nog eens voor een gewapende overval, sequestratie van zijn toenmalige vriendin, intimidatie van getuigen en fysiek geweld. Hij werd neergeschoten tijdens een roofoverval. Aan de rouwberichten te zien, werd zijn street credibility niet ondermijnd door het feit dat enkel een tas van Louis Vuitton werd gestolen.
In Saoedi-Arabië pakken ze het natuurlijk heel anders aan. Officieel is de populaire folkzanger Majid Al-Majid per ongeluk in het hoofd geschoten, misschien omdat hij werd verward met de gelijknamige Al-Qaeda leider die op datzelfde ogenblik wel al vier jaar dood was.
Verder noteren we onder meer het overlijden van France Gall, een mooie Franse stem, Aretha Franklin, een krachtige Amerikaanse stem, van Tante Terry, die onterecht een vriendelijk imago had en door historici wordt veroordeeld als een van de schuldigen achter de oprichting van VTM, van Claudia Fontaine, de vrouw die men 'Free Nelson Mandela' hoort zingen op de gelijknamige single van The Special AKA, van Jacques Higelin, een Franse extreemlinkse protestzanger en partner van de Vietnamese vrouw waarover Iggy Pop de song 'China girl' schreef, van Nick Knox, gedurende meer dan twee decennia de drummer van The Cramps, van Vinnie Paul, waardoor van de originele line-up van Pantera enkel nog de zanger overblijft, van Steve Soto, stichtend lid van zowel Agent Orange als The Adolescents, van Randy Rampage, stichtend lid van DOA, van Ed King, een gitarist van Lynyrd Skynyrd die tijdens pauzes in het tourschema voedselvoorraden insloeg om ze vervolgens op de tourbus voor het vierdubbele van de prijs aan de andere groepsleden te verkopen, van Marty Balin, het saaiste lid van Jefferson Airplane, van Charles Aznavour, een notoir belastingontduiker en persoonlijke vriend van Jacques Chirac en van Todd Youth, lid van Agnostic Front, Murphy's Law en een tiental andere bands, maar bizar genoeg ook aanhanger van Hare Krishna.
Overlijdens kunnen ook culturele verschillen illustreren. Dolores O'Riordan, zangeres van The Cranberries, en de Belgische zangers Maurane zijn allebei dood in hun badkamer gevonden. Als echte Ierse, is O'Riordan erin geslaagd compleet bezopen in haar badkuip te verdrinken. Maurane lag braafjes naast de badkuip.
Er is natuurlijk heel wat te doen geweest rond het overlijden van de DJ Avicii. Dat iemand op zijn jonge leeftijd en met zijn succes, bankrekeningsaldo, populariteit en erkenning door andere artiesten ertoe komt zichzelf dood te steken met een kapotte wijnfles, zou kunnen leiden tot de conclusie dat de jakhalzen en aasgieren van de entertainmentindustrie iedereen tot de wanhoop kunnen drijven. Het staat iedereen natuurlijk vrij een heel andere conclusie te trekken, maar ik ben dan wel benieuwd naar de argumenten.
Er zijn wel meer artiesten die gebukt gaan onder allerlei psychologische problemen die hen uiteindelijk tot zelfmoord drijven. Onder hen ook Jill Janus, zangeres van een aantal Amerikaanse metalbands, maar eigenlijk is het begin van haar carrière veel interessanter. Eind jaren negentig werkte Janus, toen nog onder de naam Vexy Strut, als, jawel, topless DJ in Windows on the World, een restaurant in de World Trade Center in New York dat toentertijd de hoogste omzet van alle restaurants in de VS had. Ze had daar echter genoeg van en besloot haar ontslag in te dienen. Haar laatste werkdag was 10 september 2001. Ook bipolaire mensen nemen soms de juiste beslissing.
Wat dan weer absoluut geen goede beslissing was, was het optreden van de Indonesische rockband Seventeen in het stadje Pandeglang op 22 december 2018. Terwijl ze op het podium stonden, werd de hele omgeving door een tsunami overspoeld. De bassist, gitarist en drummer zijn dood teruggevonden. Hun manager, die het concert had geregeld, heeft het overigens ook niet overleefd.
Verder zijn er nog die mensen die er beroepshalve van overtuigd zijn dat muziek en cultuur eigenlijk economische activiteiten zijn.
In de VS overleed Russell Solomon, oprichter van Tower Records, ooit een succesvolle wereldwijde keten van platenwinkels maar ten gevolge van slecht management in 2006 failliet gegaan. Het was ongetwijfeld de schuld van de sossen. Solomon was wel whisky aan het drinken op het moment van zijn fatale hartaanval, wat hem dan weer pluspunten oplevert.
Eveneens in de VS vond de politie het lichaam van Jeremy Geffen, voorzitter van de Geffen Management Group. De man is er niet zo maar in geslaagd aan een overdosis te sterven. Op het tijdstip van zijn overlijden bevatte zijn bloed cocaïne, fentanyl, alcohol, amfetamines en MDMA. LSD had hij blijkbaar niet in huis, maar het blijft een indrukwekkende cocktail.
Literatuur
De wereld van het geschreven woord is ook heel wat luidruchtige stemmen kwijtgeraakt, waarvan de bekendste en beruchtste waarschijnlijk aan Tom Wolfe toebehoorde. Wolfe heeft in de sixties en seventies een aantal heel invloedrijke en vernieuwende boeken en essays geschreven die we kunnen omschrijven als een kritische blik op de nieuwe tegencultuur die de VS toen grondig wilde door elkaar schudden. Wat weinigen echter beseffen, is dat Wolfe zelf eigenlijk vrij conservatief was. Hij vond het hypocriet dat mensen uit gegoede milieus zich met radicale ideeën inlieten, een verschijnsel waarvoor hij de term ‘radical chic’ bedacht, en dat zwarten naar de rassenongelijkheid verwezen om politici onder druk te zetten. Hij was een republikein die in 2004 voor George Bush heeft gestemd en die kritiek had op zowat elke linkse intellectueel van het land, in het bijzonder Noam Chomsky. Al bij al is er geen reden om hem te missen.
Ik ga ervan uit dat volgens anderen Philip Roth eigenlijk de bekendste in 2018 overleden auteur is. Roth was een atheïst, maar volgens zijn ex ook een controlefreak die niet hoog opliep met vrouwen. De zoektocht naar de perfecte mens is nog niet voorbij.
Op Kreta overleed dan weer de Belgische auteur Eddy C. Bertin. In eigen land is hij, om het zacht uit te drukken, niet zo bekend, maar hij schreef dan ook horror- en SF-verhalen, genres die natuurlijk enkel op minachting worden onthaald door de cultuursnobs die de Vlaamse culturele wereld domineren en die nog steeds elk werk toetsen aan het adagium over persoonlijke emoties van Willem Kloos. In de VS hadden zijn verhalen meer succes en daardoor heeft hij een langere pagina op de Engelstalige Wikipedia dan de door literatuurwetenschappers nog steeds vereerde Willem Elsschot en zijn eeuwige zoektocht naar het juiste adjectief.
Wetenschap
We moeten het vanaf nu ook stellen zonder de inzichten van Charles Lindblom, bedenker van de idee van het incrementalisme in politieke besluitvorming, maar vooral ook een criticus van de huidige toestand van onze zogenaamde democratieën. Volgens hem bestaat een samenleving uit groepen die met elkaar concurreren en zo gradueel elk een gedeelte van hun standpunten kunnen doordrukken. Als bepaalde groepen echter een te groot voordeel krijgen op de rest, zal enkel die groep de beslissingen bepalen, precies wat nu gebeurt met de bankiers en ondernemers die de sociale zekerheid een hindernis op weg naar meer winst vinden.
De botanische wereld heeft David Goodall verloren. Hij was ongeneeslijk ziek, maar moest wel als honderdjarige van Australië naar Zwitserland emigreren om euthanasie te kunnen plegen. Als ze het leven ginder zo heilig vinden, kunnen ze misschien eens hun concentratiekamp op Nauru sluiten, want daar plegen de wanhopige gevangenen bij bosjes zelfmoord.
Ontwikkelaars van computersoftware zijn meestal nerds die enkel oog hebben voor technologie, maar nu en dan zit er ook eens een christen tussen, zoals Terry Davis, de maker van het besturingssysteem TempleOS. Dat systeem zou overigens ook door middel van goddelijke interventie tot stand zijn gekomen. Zoals het een Amerikaanse christen betaamt, was Davis ook een racist die de diagnose paranoïde schizofrenie had gekregen en de laatste jaren werk- en dakloos was.
Maar niets van het bovenstaande komt natuurlijk in de buurt van het verlies dat de mensheid moet ondergaan door het overlijden van Stephen Hawking op valentijnsdag. Ik ben altijd een bewonderaar geweest, zowel van zijn intelligente inzichten als van zijn vlotte schrijfstijl en gevoel voor humor. Aangezien ik niet graag in herhaling val en deze tekst al meer dan lang genoeg is, verwijs ik graag naar mijn eerdere blogpost over dit overlijden.
Politiek en maatschappij
Hoewel de criminaliteit bijna overal daalt, is de wereld nog steeds niet veilig voor zij die wantoestanden aanklagen. In Kenya is de 76-jarige Esmond Bradley Martin neergestoken na gedurende jaren de ivoorsmokkel in Afrika aan te klagen. In New Orleans is Muhiyidin El Amin Moye, een boegbeeld van de Black Lives Matter-beweging ten gevolge van een speling van het lot neergeschoten door iemand die geen politieagent bleek te zijn. In Palestina, een groot stuk land dat onder meer het huidige Israël omvat, is de journalist Yaser Murtaja door een sniper neergeschoten terwijl hij foto's van een betoging nam.
De meeste media-aandacht was er echter voor de moord op Jamal Khashoggi, een Arabische journalist die pleitte voor meer openheid en persvrijheid en voor minder onderdrukking en oorlog in de Arabische wereld. Die boodschap klinkt positief en dus is hij in stukken gehakt in opdracht van de nieuwe dictator van Saoedi-Arabië, Muhammad Bin Salman. Misschien de beste reactie op dit verlies is dat de gemeenteraad van Washington D.C. eraan denkt de straat waarin de Saoedische ambassade ligt om te dopen tot Kashoggi Way. Als dat Bin Salman niet aanstaat, kan hij zijn ambassade altijd verhuizen, bijvoorbeeld naar Jerusalem.
Verder is in de VS een zekere Walter Moody terechtgesteld. Moody is in 1997 schuldig bevonden aan een dodelijke bomaanslag en nog een paar mislukte pogingen om ook elders bommen te laten ontploffen. Nu wil ik hier geen ideologisch debat over de doodstraf beginnen, maar ik vraag me wel af waarom tussen een terdoodveroordeling en een executie maar liefst 21 jaar moet passeren.
Wie dan weer zelfmoord heeft gepleegd, is de Amerikaanse advocaat David Buckel, vooral bekend om zijn pleidooien ter verdediging van alles wat maar een beetje andersgeaard is, van homo’s en lesbiennes tot Brandon Teena, de transgender op wiens leven en dood de film ‘Boys don’t cry’ is gebaseerd. Als protest tegen de verregaande vervuiling van het milieu heeft hij zichzelf in brand gestoken. Op het zelfmoordbriefje stond het volgende te lezen: “Most humans on the planet now breathe air made unhealthy by fossil fuels, and many die early deaths as a result—my early death by fossil fuel reflects what we are doing to ourselves.” Het gevolg van zijn daad is dat er nog wat meer koolstofdioxide in de atmosfeer is terechtgekomen en dat de grote leiders van onze onfeilbare economie zijn oproep negeren.
Gelukkig ging de mensheid er ook wat op vooruit, onder meer dankzij de overlijdens van Ruud Lubbers, christendemocraat en dus overbodig, van Reynaldo Bignone, een van de weinige Zuid-Amerikaanse dictators die effectief voor zijn rol in folteringen en executies tot een celstraf werd veroordeeld, van Adrian Lamo, een drugsverslaafde computerhacker met psychiatrische problemen die ook als informant voor de Amerikaanse regering werkte en in die hoedanigheid de grootste Amerikaanse held van de 21e eeuw Bradley Manning heeft aangegeven, van David Edgerton, oprichter van Burger King en daardoor persoonlijk verantwoordelijk voor de hart- en bloedvatenproblemen van miljoenen mensen, van Barry Mills, een oprichter van de Aryan Brotherhood die maar liefst 49 van zijn 70 levensjaren in de gevangenis heeft doorgebracht, van Carlo Benetton, een modeontwerper die vindt dat mensen enkel mogen dragen wat op dat ogenblik in de door hen afgekondigde mode is en bijgevolg bewijst dat de woorden ‘fashion’ en ‘fascisme’ een gemeenschappelijke stam hebben en van George H.W. Bush, wiens misdaden geen verdere toelichting behoeven.
Ook Serge Dassault is gestorven. Deze Franse industrieel met een eigen kapitaal van 15 miljard euro werd ooit tot twee jaar voorwaardelijk veroordeeld voor zijn aandeel in de Agusta-affaire, maar hij maakte zich vooral belachelijk door als senator voor de rechtse UMP te verklaren dat de goedkeuring van het homohuwelijk ertoe zou leiden dat er binnen enkele decennia enkel nog homo’s in Frankrijk zouden wonen en dat de bevolking bijgevolg zou uitsterven,
In Duitsland overleed dan weer Oskar Gröning, een voormalige SS-opzichter in Auschwitz die tijdens zijn leven het doelwit werd van een haatcampagne. Ironisch genoeg, werd die campagne niet georchestreerd door linkse ratten of militante Joden, maar door neonazi's die het niet vonden kunnen dat hij zich als ooggetuige afzette tegen de holocaustontkenners.
Gelukkig wordt hier en daar nog wat tegengewicht geboden tegen al het gespuis uit de vorige paragraaf. Helaas wordt dit tegengewicht niet langer geboden door lord Melchett, die ondanks zijn adellijke afkomst gedurende heel zijn leven heeft gevochten tegen onrecht en onderdrukking, maar vooral indruk heeft gemaakt als verdediger van het leefmilieu. Hij deed dit niet vanuit het comfort van zijn country mansion, maar vanop de barricades en hij is meer dan eens opgepakt tijdens militante acties tegen kernwapens en experimenten met genetisch gemanipuleerde gewassen. In die zin kan hij zelfs worden beschouwd als het bewijs dat afkomst geen rol speelt.
Wie nog verder ging in haar verzet tegen de gevestigde orde was Freddie Oversteegen, een Nederlandse communiste die tijdens de Tweede Wereldoorlog Duitse soldaten verleidde tot een avontuurtje in het bos om ze vervolgens de keel over te snijden.
In augustus overleed Kofi Atta Annan, een telg uit de Ghanese aristocratie die ooit nog secretaris-generaal was van de Verenigde Naties, een organisatie die alle landen omvat en ironisch genoeg net daardoor niets te zeggen heeft.
In oktober overleed Pik Botha, voormalig Zuid-Afrikaans minister van Buitenlandse Zaken. Dat was in zijn ogen waarschijnlijk geen prettige ervaring, maar we mogen niet vergeten dat hij eigenlijk al dertig jaar geleden had kunnen sterven. Als zijn secretariaat de geboekte vlucht naar New York niet op het laatste moment naar een eerder tijdstip had verschoven, had hij op het vliegtuig gezeten dat boven Lockerbie is ontploft. Botha en 21 andere vertegenwoordigers van het Apartheidsregime trokken naar de VS om de onafhankelijkheid van Namibië te ratificeren en daardoor de oorlog met Angola definitief te beëindigen. Maar toch staan zij nergens vermeld in eender welk rapport over de mogelijke bedoelingen van de mensen die de aanslag hebben gepleegd of bevolen. Tijdens zijn verkiezingscampagne in 1978 was de slogan die zijn Engelstalige aanhangers gebruikten trouwens “We want Pik!”. Geen idee of ze dit in Nederland in het journaal hebben vermeld.
In België verloor Molenbeek ex-burgemeester Phillipe Moureaux. De PS wordt natuurlijk vaak in verband gebracht met corruptie en vriendjespolitiek, maar Moureaux, eigenlijk afkomstig uit een liberale familie, blijft in de eerste plaats de persoon die de eerste wet tegen racisme en xenofobie tot stand wist te brengen. In Molenbeek probeerde hij als een van de weinige burgemeesters van het land alle etnische minderheden bij het beleid en bij het maatschappelijk leven te betrekken. Dat heeft de problemen natuurlijk niet allemaal opgelost, maar hij heeft tenminste geprobeerd, wat we van bepaalde Antwerpenaren niet kunnen zeggen.
Het was overigens geen goed jaar voor de rijke Belgen. Eerst overleed Baron Empain, die ooit nog een vinger verloor tijdens een beruchte kidnappingszaak. Vervolgens stierf Albert Frère, een egoïst van de hoogste categorie die bedrijven kocht en verkocht zonder enige rekening te houden met de samenleving, en wat later ging ook de politiek moeilijk te plaatsen charlatan Jean-Pierre Van Rossem van ons heen. Van Rossem was een veroordeelde oplichter, maar ongetwijfeld nog de meest sympathieke en onschadelijke van het trio.
Ben ik trouwens de enige die vindt dat de naam van de in 2018 overleden Indiase communistische volksvertegenwoordiger Khagen Das aan roomijs doet denken?
En nog wat varia...
Barbara Cope, een van de beruchtste groupies uit de rockgeschiedenis, is overleden. Zij is waarschijnlijk nooit verkracht, want ze heeft naar eigen zeggen ingestemd seks te hebben met meer dan 2.000 muzikanten, hopelijk wel niet tegelijkertijd. Eigenaardig genoeg waren veel van de mensen die klagen over de losbandigheid van dat conformistisch zootje dat de hedendaagse jeugd moet voorstellen zelf ook jong tijdens de vroege jaren zeventig. Veel mensen hebben een kort geheugen.
Een andere kleurrijke figuur die we moeten missen, is Billi Gordon, een transseksueel die achtereenvolgens heeft gewerkt als mannelijke prostituee, fotomodel, neurowetenschapper en schrijver van dieetboeken met titels als “Billi Gordon's You've had worse things in your mouth Cookbook”. Na uiteindelijk zijn gewicht van 350 kg naar 250 kg terug te dringen, konden dokters eindelijk een MRI maken en vaststellen dat hij terminale kanker had.
Een andere trofee voor ironie gaat naar Stephen Pitt. Als forensisch psychiater onderzocht hij de beweegredenen achter de schietpartij in Columbine High School in 1999 om vervolgens zelf een van de zes slachtoffers te worden van Dwight Jones, de geschifte schutter die in 2018 in Scottsdale een bloedbad aanrichtte.
In Japan is Nabi Tajima overleden. De man had waarschijnlijk geen boeiend sociaal leven, want al zijn vrienden en kennissen waren al decennia dood. Zijn belangrijkste verwezenlijking was dan ook zijn leeftijd. Voor zover we weten, was hij, althans tot 21 april 2018, de laatste levende mens die in de 19e eeuw was geboren. Wie een beetje kan rekenen, heeft nu al door dat Tajima in het jaar 1900 het levenslicht zag, maar dat is net het punt. Er is geen jaar 0 en dus loopt elke eeuw tot een rond honderdtal, zoals de twintigste eeuw heeft gelopen van 1901 tot en met 2000. Al die vieringen van de millenniumwissel kwamen een jaar te vroeg, behalve in Cuba, waar ze door Fidel Castro waren verboden. Ik haal hiermee misschien een oude koe uit de gracht, maar die is dan in elk geval nog jonger dan Kane Tanaka, geboren in 1903 en momenteel de oudste levende mens.
Een ander overlijden dat kan worden aangegrepen om een algemener punt te maken, is dat van Reinhard Hardegen, tijdens de Tweede Wereldoorlog kapitein van een U-Boot, de beruchte Duitse onderzeeërs. Zijn avonturen op zee illustreren hoe amateuristisch oorlogen eigenlijk worden uitgevochten. Hij heeft tweemaal een zwaarbewapend gevechtschip aangevallen omdat hij dacht dat het om ongewapende vrachtschepen ging. Hij heeft een Portugees vrachtschip tot zinken gebracht, hoewel Portugal een neutraal land was. Hij was trots op zijn voltreffers op twee Amerikaanse tankers, enkel om te merken dat de zee op die plek zo ondiep was dat de schepen ter plekke konden worden hersteld en verder varen. Toen hij de opdracht kreeg de haven van New York aan te vallen, vonden zijn superieuren de missie zo geheim dat hij geen zeekaarten meekreeg, waardoor hij moest navigeren aan de hand van een pocketatlas die met zijn eigen geld had gekocht. Bovendien bleken er op dat ogenblik geen schepen in de haven van New York te liggen. Verder is hij eenmaal op de vlucht moeten slaan voor een ongewapende Noorse drijvende walvisfabriek die hem probeerde te rammen. Na de oorlog werd hij uiteraard christendemocraat en uiteraard ondernemer. Hij installeerde verwarmingsinstallaties en werkte nauw samen met Texaco, eigenaar van verschillende tankers die hij had getorpedeerd. Ondertussen hebben technologische vernieuwingen soortgelijke misverstanden natuurlijk onmogelijk gemaakt. We weten tenslotte allemaal dat drones nooit onbedoeld burgerdoelwitten raken.
Wie al dan niet zijn schepper heeft ontmoet, is de Nederlander Klaas Hendrikse, in eigen land bekend als de atheïstische dominee. Hij zei dat hij geloofde in een god die niet bestond en diens zoon Jezus, wat eigenlijk niet al te veel schandalen heeft veroorzaakt, want blijkbaar beschouwt 42 percent van de Nederlandse protestanten zich niet eens als theïst en noemt een zesde van de Nederlandse dominees zichzelf agnost.
Verder overleed in Kenya een zekere Sudan, de laatste mannelijke noordelijke witte neushoorn ter wereld. Dit is in feite het meest significante overlijden van het jaar. Ondanks het feit dat we met velen zijn, veel weten, veel kunnen en veel bezitten, slagen we er niet eens in onze planeet in leven te houden. We mogen trots zijn.
