Ik vond het onderwerp eerst niet interessant genoeg om mijn eigen inbreng naar voren te brengen, maar gezien het grote aantal dwaze uitspraken van de voorbije dagen zie ik me verplicht hier toch ook eens over na te denken. Ik heb namelijk de indruk dat een aantal elementen nogal vlotjes worden genegeerd omdat ze bepaalde redeneringen niet goed uitkomen.
Eerst de feiten. In Syrië zitten een aantal mensen in de gevangenis. Ze zijn opgepakt omdat ze ginds voor IS hebben gestreden. Een aantal onder hen heeft de Belgische nationaliteit. Die mensen moeten een proces krijgen, net als moordenaars, verkrachters en vernielers van werelderfgoed in andere landen.
De vraag is nu waar ze moeten worden berecht. Moeten ze naar België worden teruggehaald of moeten de plaatselijke autoriteiten er maar komaf mee maken? Volgens bepaalde populisten aan de rechterzijde van het spectrum moeten de rechtbanken in Syrië hen veroordelen en als ze dan de doodstraf krijgen, is dat maar zo. Ze wisten tenslotte waar ze aan begonnen en ze zijn vrijwillig, zeg maar met voorbedachten rade, naar ginder getrokken. Daar valt op het eerste gezicht iets voor te zeggen, als men tenminste, ook met voorbedachten rade, de volgende zeven punten onder de mat veegt.
Ten eerste wordt wel eens verwezen naar de voormalige Oostfronters die destijds ook door Belgische rechtbanken zijn veroordeeld. De tegenstanders van dat argument halen aan dat men het conflict in Syrië niet kan vergelijken met de chaos van een gigantische wereldoorlog, waarbij mensen uit tientallen landen in tientallen andere landen gingen vechten. Belgen in Rusland, Russen in Finland, Italianen in Egypte, Britten in Maleisië, Japanners in Borneo, Amerikanen in de Filippijnen, Duitsers in Estland, Canadezen in Frankrijk en natuurlijk Serviërs in Kroatië en Kroaten in Servië. De hele situatie was nogal onoverzichtelijk en een aantal van de betrokken partijen hadden na afloop niet meer dezelfde landsgrenzen.
Ik zou deze vergelijking willen aanvullen met de in België gevoerde processen tegen Rwandezen die betrokken waren bij de genocide en de moord op tien Belgische para's in 1995. Die mensen hadden misdaden gepleegd in een ander land, maar zijn toch door de Belgische staat vervolgd. Er zijn dus voldoende precedenten om voor een proces in België te pleiten.
Ten tweede zou ik erop willen wijzen dat ons land geen burgers uitlevert aan landen waar ze voor hun misdaden de doodstraf kunnen krijgen. Die garantie speelt nu blijkbaar geen rol meer, hoewel ze in de lijn ligt van een aantal internationale verdragen die door België zijn ondertekend. Men zou kunnen stellen dat ze niet worden uitgeleverd aangezien ze zich al ginder bevinden, maar dat is niet de essentie van de zaak. Indien de Belgische regering zich niet langer verzet tegen de doodstraf, is dat een politieke beslissing die ze dan maar duidelijk moet meedelen. Alleen is dat een grondige wijziging van het beleid en dat valt buiten de bevoegdheden van een regering in lopende zaken. Eigenaardig genoeg is het net de N-VA die nu voor de doodstraf pleit, terwijl diezelfde partij ervoor heeft gezorgd dat we met een regering in lopende zaken zitten.
Ten derde stel ik me vragen bij de onafhankelijkheid en de betrouwbaarheid van rechtbanken tijdens een burgeroorlog. De verjaging van IS betekent immers niet het einde van de problemen voor Syrië. Er zijn nog steeds tientallen fracties die elkaar bevechten, al dan niet met steun uit andere landen. Kan eigenlijk iemand met zekerheid stellen dat het juridisch apparaat daar naar behoren functioneert?
Ten vierde stel ik me tevens vragen bij de stabiliteit van het gevangeniswezen in datzelfde land. Goed, voor de veroordeelden die worden terechtgesteld, maakt dat niet zo veel uit, maar wat zal er gebeuren met diegenen die tot lange gevangenisstraffen worden veroordeeld? Zullen die hun straf uitzitten of zullen ze, met de hulp van corrupte of sympathiserende bewakers, plots kunnen verdwijnen? Zullen ondergedoken IS-strijders een poging ondernemen om hun strijdmakkers te bevrijden? Onze cipiers staken misschien vaak, maar onze gevangenissen liggen tenminste niet in een oorlogszone, omringd door groeperingen met wapens en bommen.
Ten vijfde zal tijdens die processen veel informatie verloren gaan. Voor inlichtingendiensten zijn gearresteerde strijders meer waard dan gesneuvelde strijders. Is het niet de bedoeling die mensen te ondervragen en misschien informatie te krijgen over slapende en halfwakkere cellen in ons eigen land? Ik zou daarvoor niet al te zeer op de rechtbanken of ordediensten ter plaatse rekenen. Wat kan het de Syriërs, Koerden of Irakezen tenslotte schelen wie in een Belgische stad kunstmest en roestige spijkers verzamelt? Zij willen waarschijnlijk gewoon snel komaf maken met de zaak.
Ten zesde worden al die terechtgestelde strijders automatisch martelaren. Dat is nu eenmaal de logica van de jihadisten. Hun nagedachtenis zal worden gebruikt om aan te tonen dat het zogenaamd democratische en menslievende Europa moslims door buitenlandse overheden laat vermoorden en dat er dringend nood is aan een heilige oorlog binnen de Europese grenzen. Als rekruteringsmiddel zijn doden beter dan gevangenen.
Mijn zevende punt, tot slot, is fundamenteler van aard. De oorzaak van heel deze discussie is immers dat onze wetten niet zijn aangepast om dit probleem aan te pakken. Het is natuurlijk gemakkelijk na de feiten te zeggen hoe en wanneer men dit allemaal had moeten voorzien, maar we kunnen hier wel lessen uit leren voor de toekomst. We hebben al veel wetten en regeltjes in dit land, maar ik vrees dat er nog eentje moet bijkomen.
Dat laatste is natuurlijk niet zo eenvoudig als het lijkt, hoewel op gemakkelijk electoraal succes mikkende volksmenners het tegendeel zullen beweren. Misschien moeten we een wet opstellen waarin staat dat het mensen met de Belgische nationaliteit verboden is lid te worden van een buiten de EU gevestigd leger. Mits een goede omschrijving van wat hiermee precies wordt bedoeld, zie ik niet meteen nadelen, althans niet voor ons, Europeanen.
De definitie van een leger is natuurlijk niet meer zo strikt als vroeger, maar kan worden uitgebreid tot gewapende groeperingen opgericht om strijd te leveren tegen andere gewapende groeperingen of legers. Dit omvat dan niet de terroristische cellen in eigen land, want die zijn natuurlijk wel in de EU gevestigd, maar daar hebben we sowieso al andere wetten voor. De bomaanslag in Zaventem was uiteindelijk ook illegaal.
Die wet zou natuurlijk van toepassing zijn op het toekomstig equivalent van alle zogenaamde Syriëstrijders [1], maar heeft het potentieel ook een ander probleem aan te pakken, namelijk de legerdienst die allochtone Belgen in hun land van oorsprong vervullen. Zo laten wij plaatselijke jongeren naar Israël vertrekken om de Palestijnen te onderdrukken en naar Turkije vertrekken om de Koerden uit te roeien, met als pervers gevolg dat wij nadien ook nog eens al die Palestijnse en Koerdische vluchtelingen mogen opvangen.
Een van de strafmaatregelen zou erin kunnen bestaan dat mensen met de dubbele nationaliteit die zich hieraan schuldig maken hun Belgische nationaliteit verliezen [2], wat meteen heel de discussie over de doodstraf in andere landen overbodig zou maken. Er zijn mensen die vinden dat al die fundamentalisten van IS en aanverwanten maar in het Midden-Oosten moeten blijven, maar als een in Beringen of Leopoldsburg opgegroeide jonge Belg het nodig vindt om namens een dictator burgers in Noord-Syrië te bombarderen, zie ik niet in waarom we hem wel opnieuw in ons midden zouden moeten verwelkomen. We mogen ook wel een beetje consequent zijn en het destructieve wereldbeeld van IS is echt niet het enige probleem dat onze wereld bedreigt.
---------------------
[1] Het is een beetje een misleidende term, want een deel van hen heeft ook in Irak gevochten en misschien zelfs nog op andere plaatsen.
[2] Dit kan enkel in het geval van veroordeelden met de dubbele nationaliteit. Iemand die enkel Belg is, kunnen we zijn nationaliteit niet afnemen. Op die manier zouden we immers een staatloze creëren en staatlozen vallen onder de Conventie van Génève, wat betekent dat ze overal asiel kunnen krijgen, in theorie zelfs in een Europese lidstaat.
