Het jaar stond weer nagenoeg volledig in het teken van twee levensbedreigende aandoeningen, de opeenvolgende mutaties van COVID-19 en de al even zeer kuchende en reutelende leefbaarheid van onze planeet voor meercellige organismen, maar daarnaast hebben ook enkele markante figuren ons verlaten. In sommige gevallen is dit reden voor diepe rouw, maar in andere gevallen kunnen we ons verheugen op een toekomst zonder hun zinloze bijdragen. Wie de afgelopen twaalf maanden iemand heeft verloren waar hij of zijn zich echt verbonden mee voelde, weet welk overlijden voor hem of haar het belangrijkste was, maar ik voel me niet meteen goed geplaatst om op al die persoonlijke tragedies in te gaan. Ik heb alle al dan niet terecht bekendere personen hieronder ook niet echt gekend, maar ik heb wel eens opgezocht wat ze voor de rest van de wereld eigenlijk hebben betekend, wat niet altijd een fraai beeld van onze diersoort schetst.
Wat alvast zijn laatste adem heeft uitgeblazen is de geloofwaardigheid van het Belgisch leger. De zelfmoord van Jürgen Conings, die ondertussen door extreemrechtse fanatici als een martelaar wordt vereerd, roept een aantal ongemakkelijke vragen waarop nog geen enkele militair een degelijk antwoord heeft geformuleerd. De vraag of het wel verstandig is een man met extreemrechtse fantasieën verantwoordelijk te maken voor een wapendepot en de vraag of het leger niet beter in staat zou moeten zijn mentale problemen bij soldaten vast te te stellen, zijn in de pers uitvoerig aan bod gekomen, maar verbergen in feite het diepere probleem. Conings is op 17 mei uit zijn kazerne vertrokken met vier raketwerpers, een machinegeweer, een pistool en tweeduizend kogels, met als doel professor Van Ranst te vermoorden. Hij is naar diens huis gereden, maar de viroloog was weeral eens niet thuis. Na enkele uren is Conings dan maar terug naar Limburg gereden, waar hij zelfmoord heeft gepleegd. Meer is er in feite niet gebeurd. Als dat het doorzettingsvermogen, het tactisch inzicht, de stressbestendigheid en de doeltreffendheid van de Belgische soldaat is, mogen we blij zijn dat ons land nog niet is geannexeerd door Luxemburg.
Muziek
De band die dit jaar het hardst heeft geleden, is ongetwijfeld Angelic Upstarts. In februari moesten ze allemaal naar de begrafenis van gewezen bassist Tony Feedback en in december verliet ook zanger en levend monument Mensi ons. Ik ben absoluut geen spiritueel mens, maar telkens ik hen 'Solidarity' hoorde brengen voor een duizendkoppige massa uit tientallen landen die elke lettergreep kon meezingen, kon ik me inbeelden wat een religieuze ervaring nu eigenlijk inhoudt.
Verder moet de punkscene het voortaan ook stellen zonder Marco Mathieu, de bassist van Negazione die ten gevolge van een beroerte al vier jaar in een coma lag, zonder Hank von Helvete, gedurende jaren de zanger van Turbonegro, en zonder Ian North, de Amerikaanse frontman van de obscure maar onderschatte '77-punkband Neo, die hij zo waar heeft moeten ontbinden toen zijn Engelse verblijfsvergunning verliep.
Het is best grappig dat het geluid van Britse postpunk-bands in sterke mate werd bepaald door de stad waarin ze opgroeiden. Londen en Manchester waren te groot om slechts een enkele typische sound te kennen, maar in de rest van het land konden muzikale ontwikkelingen geografisch worden afgelijnd. In Liverpool was het de neo-psychedelica van Echo & The Bunnymen, in Coventry was het ska met The Specials, in Leeds was het proto-goth met The Sisters of Mercy en in Sheffield was het experimentele elektronica, met als bekendste voorbeeld The Human League en als ultieme pioniers Cabaret Voltaire. Het plotse overlijden van Richard H. Kirk heeft velen droef gestemd, maar we mogen niet vergeten dat de man de grensverleggende provocaties van zijn beginjaren al enkele decennia had verlaten om steeds plattere dance te produceren, zodat hij uiteindelijk een flauwe kopie werd van de techno-scene die haar eigen ontstaan aan hem te danken had.
In diezelfde sector namen we tevens akte van het overlijden van Olli Wisdom, oprichter van de originele Batcave club in Londen en zanger van hun huisband Specimen, van Pat Fish, spilfiguur van de charmante cultband The Jazz Butcher, van Steve Bronski van Bronski Beat, wiens dood er ons aan herinnert dat ook in moderne gebouwen brand kan ontstaan en van Anita Lane, de ex van Nick Cave die op verschillende van zijn platen de vrouwenstemmen heeft verzorgd.
De Jamaicaanse offbeat heeft dit jaar ook weer een aantal vooraanstaande beoefenaars verloren, zoals Bunny Wailer, niet enkel een bandlid maar ook de stiefbroer van Bob Marley, Seeco Patterson, percussionist bij diezelfde Wailers, Everett Morton, de eerste drummer van The Beat, Garth Dennis, een van de originele oprichters van Black Uhuru, en uiteraard Lee Scratch Perry, over wiens excentriek gedrag hele boeken kunnen worden gevuld.
De veteranen van de sixties en de vroege seventies worden ook een dagje ouder en dat heeft natuurlijk gevolgen, vooral dan voor de gezondheidstoestand van Hilton Valentine, de gitarist wiens naam een pak minder belletjes doet rinkelen dan de door hem bedachte intro van 'House of the Rising Sun', van Sylvain Sylvain, een al door wijlen Jerry Nolan, Johnny Thunders, Killer Kane en Billy Murcia voorgegaan origineel lid van The New York Dolls, van de gewezen bassist van Status Quo Alan Lancaster, wiens eerste manager eerst toestemming aan zijn moeder moest vragen voor hij met zoonlief mocht samenwerken, van Barry Ryan, die op zestienjarige leeftijd door zijn moeder net werd gepusht om zanger te worden, van Michael Nesmith van The Monkees, die zijn gecompromitteerde street credibility wel een stevige boosterprik wist te geven door de film 'Repo Man' te producen, van Charlie Watts, een grafisch ontwerper die ook nog drumde bij The Rolling Stones en die een tekening heeft gemaakt van letterlijk elk bed waarin hij tijdens hun tournees ooit heeft geslapen, van Dusty Hill, een van de baarden van ZZ Top, en van John Miles, in 1976 door Melody Maker omschreven als “the brightest, freshest force in British rock” en de vader John Miles Jr., die gedurende jaren gitaar speelde op singles waarin geen gitaar te horen is, zoals 'Walk on water' van Milk Inc.
Persoonlijk heb ik er nooit veel aan gevonden, maar voor velen is het overlijden van Billy Conway, drummer van Morphine, een groot verlies.
In eigen land noteerden we het overlijden van Paul Couter, de andere helft van het dou Tjens-Couter en mede-oprichter van de bekende club Charlatan in Gent, en van Lange Jojo, een echte Brusseleir die met het ondertussen in tientallen talen overgenomen zinnetje 'Allez, allez, allez, we are the champions' eigenlijk een wereldhit heeft gescoord.
Ironisch genoeg, heeft de hele COVID-19-pandemie en de bijbehorende beperkingen van het sociale leven en de internationale mobiliteit ervoor gezorgd dat er in 2021 minder terroristische aanslagen zijn gepleegd dan in de voorgaande jaren. Dit betekent echter niet dat de voorraad religieuze gekken op is. In oktober heeft een man van Deens-Noorse afkomst die zich tot de islam had bekeerd willekeurige mensen aangevallen met pijl en boog. Onder de slachtoffers bevond zich helaas ook Andrea Haugen, een fotomodel, auteur, zangeres en muzikante die vaak met Cradle of Filth samenwerkte. Als de dader een heilige oorlog tegen het christendom wilde voeren, heeft hij de bal wel serieus misgeslagen, want Haugen was een paganiste die elke patriarchale religie verwierp.
Voor het overige is de metalscene dit jaar vrij goed gespaard gebleven, maar dat geldt niet voor Lars-Göran Petrov, de zanger van Entombed, die eigenaardig genoeg onder collega's bekendstond om zijn eeuwige glimlach.
Zoals elk jaar zijn weer een paar rappers vroegtijdig aan hun einde gekomen. In Zuid-Korea heeft Iron, uiteraard ooit veroordeeld voor geweld tegen zijn voormalige vriendin, zijn stoere naam geen eer aangedaan. In de VS is DMX overleden. Dat hij niet is doodgeschoten, betekent echter niet dat zijn street credibility aan diggelen ligt, want gelukkig vielen de organen van deze chronische gevangenisbewoner een na een uit na een fatale overdosis cocaïne. De wijsheid komt overigens niet altijd met de jaren, want de rapper Shock-G is na zijn jarenlange ervaringen met drugsgebruik op 52-jarige leeftijd toch nog aan een overdosis gestorven. Drakeo The Ruler, ooit gearresteerd voor moord en moordpoging, is dan weer neergestoken in de backstageruimte van een festival in Los Angeles, waarna zijn moeder heeft besloten Live Nation wegens nalatigheid voor het gerecht te dagen. Hopelijk krijgt ze een zo royale schadevergoeding dat het hele bedrijf ten onder gaat.
Een van de markantste muzikale figuren die ons heeft verlaten, is zonder twijfel Phil Spector. Als producer was hij verantwoordelijk voor de zogenaamde 'Wall of sound', een manier om van de opnamestudio een afzonderlijk instrument te maken met tientallen wereldhits tot gevolg. Hoewel velen met hem wilden samenwerken, stond hij niet meteen bekend als een gemakkelijke mens. Na een leven vol interne conflicten is hij overleden in de gevangenis, waar hij verbleef na zijn veroordeling voor de moord op Lana Clarkson, de wereldster die we nog kennen als hoofdrolspeelster in epische drama's als 'Barbarian Queen II: The empress strikes back', 'Amazon women on the moon' of 'Female mercenaries'.
Een andere succesvolle producer was Jim Steinman, die niet enkel verantwoordelijk was voor de pompeuze orchestratie van songs als 'Paradise by the dashboard light' of 'Total eclipse of the hearrt', maar ook voor de minstens even pompeuze orchestratie van 'This corrosion' en 'More' van de zusters in het zwart.
In Canada deed de in ons land totaal onbekende zanger Bernard Lachance zijn naam dan weer geen eer aan. Hij was ervan overtuigd dat COVID-19 eigenlijk niet bestaat en dat ook de relatie tussen HIV en AIDS een groot overheidscomplot is. Vooral dat laatste is nogal eigenaardig, want hij is er op 46-jarige leeftijd wel degelijk aan overleden.
Tot slot is er nog een weetje voor de fans van The Cassandra Complex, want de in een kloof gestorte poolreiziger Dirk Dansercour heeft zijn bijnaam, 'Dixie', gekregen toen hij in 1980 een jaar lang als uitwisselingsstudent woonde in... Moscow, Idaho.
Film
Wat regisseurs betreft, noteren we het overlijden van Richard Donner, helaas niet voor hij de wereld 'Superman' en 'Lethal Weapon' kon opdringen en van Robert Downey Sr., vader van de bekendere Jr. en maker van een reeks absurde satirische komedies die weinig respect voor autoriteit toonden. Voor films met een maatschappijkritische ondertoon die nooit in het sloganeske vervalt, was Bertrand Tavernier altijd een betrouwbare bron, maar helaas is ook hij niet langer onder ons. In ons land is 'Coup de torchon' allicht zijn bekendste werk, maar persoonlijk kan ik zeker ook het sfeervolle 'In the electric mist' aanbevelen.
Ook dit jaar zijn weer enkele bekende acteurs ons ontvallen, zoals Christopher Plummer, vlak voor hij op 91-jarige leeftijd aan een nieuwe verfilming van 'King Lear' wilde beginnen, Yaphet Kotto, na de eerdere overlijdens van Ian Holm, Harry Dean Stanton en John Hurt het vierde bemanningslid van de Nostromo dat uiteindelijk toch niet door een alien is verscheurd, Ned Beatty, die in Deliverance bijna werd verkracht door een ingehuurde amateur die niet doorhad dat hij enkel moest acteren, Sonny Chiba, de originele Street Fighter, Ed Asner, een activist en syndicalist die zo links was dat NBC de populaire en bekroonde reeks 'Lou Grant' heeft geannuleerd om hem van het scherm te houden, en Jean-Paul Belmondo, de Franse superster die altijd heeft geweigerd in Engelstalige films te spelen. Tot slot vermeld ik nog de overdosis van Michael K. Williams, die oorspronkelijk enkel drugs is beginnen gebruiken om zich in te leven in de rol van straatcrimineel Omar in 'The Wire'.
Literatuur
De echte literatuurliefhebbers zullen me deze uitspraak niet in dank afnemen, maar eigenlijk zijn dit jaar niet zo veel echt wereldberoemde of invloedrijke schrijvers overleden. Pieter Aspe telt uiteraard niet mee. De mij onbekende Antwerpse dichter Werner Lambersy viel dan weer vooral op omdat hij de zoon was van een Joodse moeder en een Vlaamse SS-er was. Een mens zou voor minder sombere verzen beginnen schrijven. Jacques Hamelink was ook geen groot genie, maar 'Ranonkel' blijft een roman die het lezen waard is.
Verder overleed ook Anne Rice, auteur van de boeken achter bekende films als 'Interview with the vampire' en 'Queen of the damned', die zich nu en dan wel en dan weer eens niet tot het christendom rekende, een beetje zoals vampieren een beetje dood en een beetje levend zijn.
Wetenschap
In eigen land hebben we helaas veel te vroeg afscheid moeten nemen van de antropoloog Jan Blommaert, een verstandige stem in een zee van onverstandige standpunten over de groeiende ongelijkheid die een onvermijdelijk gevolg is van het samenspel tussen nationalistische politici en kapitalistische ondernemers.
Daarnaast zijn uiteraard nog heel wat oudere wetenschappers ingeslapen, maar ik vraag me af of het zin heeft hun namen te vermelden. Volgens minister van Onderwijs Ben Weyts moeten de klimaatspijbelaars op school hard hun best doen, zodat ze als wetenschappers oplossingen voor onze ecologische problemen kunnen bedenken. Veel zin heeft dat echter niet, want naar de adviezen van onze experts wordt toch niet geluisterd.
Sport
De Nederlandse voetbalwereld is ongetwijfeld in diepe rouw na de moord op Martin van de Pol, leider van de spionkop van Ajax en bijgevolg schuldig bevonden aan drugssmokkel, de verkrachting van zijn gewezen vriendin, het neersteken van haar nieuwe vriend en het doodschieten van vier mensen in een seksclub. Maar zelfs na al die feiten kreeg hij in de gevangenis bezoek van de voorzitter van de voetbalclub, die hem een nieuw voetbalshirt kwam geven, en stelde de club hem na zijn vrijlating aan tot bewaker. Wie nog enige sympathie voor Ajax kon opbrengen, mag die gevoelens nu ook definitief opbergen.
De Belgische voetbalwereld rouwt dan weer om Wilfried Van Moer, voor zover ik weet de enige Rode Duivel ooit met een terugwijkende haarlijn.
Weinig Belgische sportfiguren hebben het geschopt tot voorzitter van het Internationaal Olympisch Comité, maar wijlen Jacques Rogge heeft die positie niet kunnen gebruiken om een einde te maken aan een hoop wantoestanden. Hopelijk heeft hij genoten van de vele recepties en plezierreisjes, want de herinneringen aan zijn carrière zullen snel vervagen.
Verder herhaal ik graag dat sport ongezond is. In mei 2021 overleden maar liefst 21 van de 171 deelnemers aan de Gansu ultramarathon, een loopwedstrijd van maar liefst 100 kilometer, aan onderkoeling. Ironisch genoeg houdt de Chinese overheid iedereen elke seconde van de dag nauwlettend in de gaten, maar was er geen enkel toezicht op de lopers tussen de checkpoints, die bovendien nog waren gelegen op plaatsen zonder ontvangst van gsm-signalen.
Politiek
De houding van bepaalde slachtoffers van COVID-19 kunnen we in zekere zin sociaal darwinisme noemen. Het heeft weinig zin het bestaan van een ziekte te ontkennen als men zelf alle symptomen heeft en het heeft al zeker geen zin elke behandeling af te wijzen omdat men vindt dat de medische wetenschap geen antwoorden kan bieden. Wat nog dommer is, is zichzelf inspuiten met het industriële bleekmiddel chloordioxide. Johann Biacsics was het boegbeeld van de Oostenrijkse antivaxxerscampagne. Het is niet mijn schuld dat hij dat nu niet meer is.
Een ander middel dat absoluut geen bescherming tegen virale infecties biedt, is het antiparasiticum Ivermectim, maar dat weerhield de televisiepredikant Marcus Lamb er niet van het toch in te nemen. Liever dat dan een vaccin, dat hij omschreef als het ergste kwaad dat kinderen kan overkomen. Gelovend in een rechtvaardige en barmhartige god, is hij terecht aan COVID-19 gestorven.
In Nederland was het de beurt aan Robin Fransman, een in zijn eigen ogen gezonde vijftiger die zich niet hoefde te laten vaccineren omdat hij toch niet tot een risicogroep behoorde. Hij was een van de vele irrationele commentatoren die in de lockdownmaatregelen in Italië, Oostenrijk en Duitsland een heropstanding van de Asmogendheden zien, wat alleen maar bewijst dat ze de originele nazi-periode nooit hebben meegemaakt. Dat laatste geldt voor mij natuurlijk ook, maar ik probeer me tenminste nog te onthouden van compleet belachelijke uitspraken hierover.
In Noorwegen overleed Hans Kristian Gaarder. Een van de vele complottheorieën die hij verspreidde, hield in dat COVID-19 geen echte epidemie was, een idee die hij verspreidde tijdens allerlei bijeenkomsten die hij zelf, overigens illegaal, organiseerde. Alleen werden daar niet enkel ideeën verspreid en is hij uiteraard zelf aan de ziekte overleden. Nog enkele duizenden te gaan en onze gemiddelde intelligentie zal stijgen.
Een van de vele slachtoffers van de ziekte in eigen land was Luc Versteylen S.J., de priester die door middel van de diepste draai anders ging leven, wat in een resem klachten over grensoverschrijdend gedrag in een brouwerij resulteerde. Sommige groenen beschouwen hem misschien als een pionier, maar zij vergeten dan gemakshalve dat deze Jezuïet in zijn jeugd lid was van Verdinaso en zich later sterk heeft afgezet tegen de linkse koers van Agalev. Geen groot verlies, met andere woorden.
In datzelfde België zullen de separatisten het voortaan moeten stellen zonder Francis Van den Eynde, een beruchte figuur die ooit ontslag moest nemen als ondervoorzitter van de Kamer van Volksvertegenwoordigers omdat hij een bijeenkomst van gewezen collaborateurs had bijgewoond, een schandaal dat toen ook Johan Sauwens zijn ministerpost kosttte.
Verder overleed ook Paula Semer, niet enkel een van de allereerste omroepsters van het toenmalige NIR, maar ook een overtuigde socialiste en ambassadrice van de vereniging Grootouders voor het Klimaat, een organisatie opgezet door oudere mensen die de klimaatspijbelaars willen steunen. Wie nu naar de VRT kijkt, krijgt mensen als Ivan De Vadder te zien. De wereld is om zeep.
In Argentinië overleed Carlos Menem, een van de vele totaal corrupte leiders die ervoor zorgen dat Zuid-Amerika een arm continent blijft. Hij is veroordeeld voor illegale wapenhandel en verduistering van overheidsgeld, maar moest als senator niet naar de gevangenis, iets wat hem zeker het respect opleverde van de straatarme mensen die voor mindere inbreuken wel degelijk naar de cel werden gestuurd. Zij respecteerden hem ongetwijfeld zelfs nog meer voor zijn privatiseringen en besparingen op sociale voorzieningen. Menem is uiteraard in luxe en welvaart overleden, zij het dan wel 90 jaar te laat.
In Peru overleed iets later Ibagael Guzman, een links-georiënteerde professor die uiteindelijk voor het gewapend verzet tegen de onderdrukking koos en de beruchte maoïstische beweging Het Lichtend Pad oprichtte. Guzman was tijdens de Koude Oorlog overigens een buitenbeentje, want hij verzette zich al even hard tegen wat hij het socialistisch imperialisme van de USSR noemde. Wat na zijn arrestatie in 1992 met hem is gebeurd, toont echter nog duidelijker aan dat er iets scheelt aan het Peruaans politiek systeem. Eerst werd hij veroordeeld door een militaire rechtbank, maar dat verdict werd in 2003 ongrondwettelijk bevonden. Het tweede proces eindigde in chaos toen twee rechters zichzelf wraakten en de pers uit de zaal werd gebannen. Tijdens een derde proces werd Guzman veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf, maar die moest hij gelijktijdig uitzitten met Vladimiro Montesinos, die als voormalig hoofd van de Peruaanse staatsveiligheid verantwoordelijk was voor de arrestatie van Guzman en die ondertussen was veroordeeld voor machtsmisbruik en corruptie, in een gevangenis die Montesinos had gebouwd in opdracht van toenmalig president Alberto Fujimoro, die op zijn beurt zelf tot 25 jaar gevangenisstraf was veroordeeld wegens schendingen van de mensenrechten.
In Zuid-Korea was het tweemaal feest, want op enkele weken tijd overleden de voormalige dictators Chun Doo-Hwan en Roh Tae-Woo, twee goede herinneringen aan het feit dat de Zuid-Koreanen tot diep in de jaren 1990 niet veel beter af waren dan hun noordelijke soortgenoten. Aangezien Chun elk sociaal protest door zijn soldaten liet neerslaan en communisten naar heropvoedingskampen stuurde, kreeg zijn regime uiteraard de steun van de Amerikaanse president Reagan. Uiteindelijk kreeg hij levenslang voor corruptie, maar niet voor de talloze moordpartijen die hij heeft laten plegen.
In Zuid-Afrika overleed Frederik Willem De Klerk, de Zuid-Afrikaanse president die met Nelson Mandela heeft samengewerkt om het Apartheidsregime te ontmantelen. Hoewel hij hiervoor de Nobelprijs voor de Vrede heeft ontvangen, deed hij dit niet omdat hij enige solidariteit met de onderdrukte zwarte meerderheid voelde, maar uit de pragmatische overweging dat een burgeroorlog meer blanke slachtoffers zou maken dan een nieuwe grondwet.
Het was trouwens geen goed jaar voor de architecten van het post-Apartheidsregime, want een paar maanden later overleed ook Desmond Tutu, een van de weinige geestelijken op deze planeet voor wie ik echt respect had. Tutu speelde natuurlijk een grote rol in de opbouw van de Zuid-Afrikaanse democratie, iets waarvoor hij op zijn beurt ook de Nobelprijs voor de Vrede heeft ontvangen, maar daarnaast was hij ook een verdediger van de rechten van andere onderdrukten, zoals vrouwen, Palestijnen en holebi's, die we ondertussen moeten omschrijven met een lettercombinatie waarvan veel Scrabble-spelers stiekem hopen dat ze ooit in de officiële Woordenlijst Nederlandse Taal wordt opgenomen. [1]
In het Britse Windsor Castle, een gebouwencomplex waar sociaal onaangepaste aristocraten een gratis onderkomen krijgen, is prins Philip overleden. Tijdens een bezoek aan een militair hospitaal vroeg de koningin een jonge soldaat die door een bom aan de ogen was gewond eens hoeveel hij eigenlijk nog zag. Philip antwoordde in zijn plaats: “Not a lot, judging by the tie he's wearing.” In Groot-Brittannië vindt men zelfs rechts-conservatieve hoogwaardigheidsbekleders met gevoel voor humor. Bij ons voldoet de helft van de zogenaamde stand-up comedians niet eens aan dat criterium.
In oktober moest drummer Jamie Oliver, niet te verwarren met zijn kokende naamgenoot, na een reeks ernstig te nemen doodsbedreigingen UK Subs verlaten. De reden was dat hij enige vreugde had getoond na de moord op de conservatieve Britse politicus David Amess, ironisch genoeg een voorstander van de herinvoering van de doodstraf. Amess was niet zo snugger en liet zich door de makers van een satirisch televisieprogramma wijsmaken dat een nieuwe drug uit Oost-Europa met de naam Cake naar Engeland was overgewaaid, waarna hij hierover een parlementaire vraag indiende. Hij was een tegenstander van abortus en vond de aanklachten tegen Harvey Weinstein nogal vergezocht. Hij vertegenwoordigde zowat alle redenen om nooit voor de Tories te stemmen en zijn dood is geen groot verlies. Als iemand me voor dit standpunt met de dood wil bedreigen, doet hij maar. Er zijn veel problemen in de wereld en ze zijn, de occasionele aardbeving of vulkaanuitbarsting in het midden gelaten, allemaal het gevolg van foute beslissingen door mensen met een slecht karakter. Hoe kunnen we die problemen aanpakken? Wel, door die foute beslissingen te corrigeren of te voorkomen. Dat wordt alvast een stuk gemakkelijker als figuren als David Amess de inspanningen van mensen met goede bedoelingen niet meer saboteren.
Het lijkt misschien bizar iemand als Larry Flynt tussen overleden politici te zien staan, maar de man was dan ook niet enkel de uitgever van het controversiële 'magazine' Hustler. Uitgespuwd door feministen die zelf een moeilijke strijd te leveren hadden, was hij nochtans een voorvechter van ieders en dus ook hun recht op vrije meningsuiting. Dit citaat zegt genoeg: “If the First Amendment will protect a scumbag like me then it will protect all of you, because I'm the worst.” Hij was ook een verdediger van LGBT-rechten, steunde democratische kandidaten tijdens verkiezingscampagnes en zat in een rolstoel na te zijn neergeschoten door een white supremacist die zich geprovoceerd voelde door pornografische foto's van een gemengd koppel. Het belangrijkste dat hij heeft gedaan, is echter het uitloven van een beloning van 1 miljoen dollar aan iedereen die informatie had over de seksschandalen van conservatieve republikeinen, wat onder meer resulteerde in het ontslag van de voorzitter van het House of Representatives, en van een beloning van 10 miljoen dollar aan iedereen die informatie had die tot een impeachment van Donald Trump kon leiden. Zo zouden we meer ondernemers moeten hebben.
Misschien brengt het overlijden van G. Gordon Liddy de balans weer wat in evenwicht. Deze gewezen FBI-agent en procureur nam ooit namens de republikeinse partij deel aan de verkiezingen in New York met de slogan “Gordon Liddy doesn't bail them out; he puts them in”. Ironisch genoeg werd hij vijf jaar later tot twintig jaar celstraf veroordeeld, meer bepaald omdat hij de inbraak in het DNC-kantoor in het Watergate-complex had georganiseerd. Het spreekt voor zich dat hij na zijn vrijlating door Fox News als gastcommentator werd aangenomen.
Nog vrolijker wordt een weldenkend mens van het overlijden van Ralph Gordon Stair, ook wel Brother Stair genoemd. In 1979 wist deze predikant er bijna honderd mensen van te overtuigen al hun wereldse bezittingen te verkopen, hun geld aan zijn kerk te schenken en na een eed van armoede in Amish-achtige omstandigheden in een door hem aangekocht domein te komen wonen. Hij is uiteraard door verschillende vrouwen van verkrachting beschuldigd. Het op video opgenomen citaat “I’m gonna touch them things till nobody else can touch them” lijkt op zich niet genoeg om schuldig te worden bevonden, maar helaas voor hem ging het om de borsten van een twaalfjarig meisje.
Verder overleed Jonathan Bush, broer van de oude en oom van de jongere ex-presidenten Bush. Jonathan was actief als bankier en heeft de presidentscampagne van G.W. Bush uitvoerig gesponsord. Iedereen kan raden wat hierop volgt. Hij is in 1991 voor fraude veroordeeld, maar hij is niet persoonlijk vervolgd voor het witwassen van Saudisch geld waarvoor zijn bank een boete van 25 miljoen dollar heeft moeten betalen. In een familie vol rotte appels valt dergelijk wangedrag natuurlijk niet op en hij is braafjes in zijn bed gestorven.
Nog beter wordt het met het overlijden in de gevangenis van Frazier Glenn Miller Jr., een beruchte white supremacist die zijn landgenoten keer op keer opriep om eindelijk eens op gewelddadige wijze af te rekenen met de zwarten, de LGBT-gemeenschap der letterverzamelaars, de atheïsten en boven alles de joden, volgens hem de belangrijkste oorzaak van alle problemen. Hoewel hij tegelijkertijd een politie-informant was, bleef Miller zijn eigen heilige oorlog wel heel ernstig nemen, want zelfs op 74-jarige leeftijd heeft hij in Kansas nog een aantal joodse vijanden van de blanke christelijke staat doodgeschoten. Wie zich overigens afvraagt of het blanke ras nu eigenlijk echt superieur is, kan zichzelf van het tegendeel overtuigen door eens goed naar een foto van deze man te kijken.
Een andere min of meer bekende Amerikaan die dit jaar is begraven, is Walter Mondale. De man was tussen 1977 en 1981 vicepresident, een van de machtigste posities ter wereld, maar toch valt over hem eigenlijk niets interessant te vertellen. Hetzelfde geldt overigens voor Bob Dole, een eeuwige verliezer in presidentsverkiezingen die uiteindelijk de kandidatuur van Donald Trump steunde, wat van hem meteen een complete loser maakte.
De elegieën ter ere van Colin Powell vermelden steevast dat hij als eerste Amerikaanse minister van Defensie veel heeft betekend als rolmodel voor andere zwarte Amerikanen. Dat kan wel zijn, maar ik hoop toch dat niemand dit rolmodel wil volgen. Powell heeft zowat heel zijn leven in het Amerikaanse leger doorgebracht en was in 1969 verantwoordelijk voor het onderzoek naar het door Amerikaanse soldaten uitgevoerde bloedbad in het Vietnamese My Lai. Hoewel de bewijzen over verkrachtingen en moorden zich bleven opstapelen, kwam Powell doodleuk tot de conclusie dat er niets aan de hand was. Later veroorzaakte hij zowaar nog meer menselijk leed door met vervalste bewijzen over massavernietigingswapens een hoop naties te overtuigen in de Tweede Golfoorlog te stappen.
De goorste smeerlap die we dit jaar hebben begraven, is echter Donald Rumsfeld, een republikein wiens misdaden te veel pagina's in beslag nemen om hier in detail te behandelen. Zijn sterkste wapenfeit illustreert perfect wat er mis is met rechtse politici. Toen Rumsfeld na een uitgebreide desinformatiecampagne de publieke opinie ervan wist te overtuigen dat Saddam Hoessein, de toenmalige Iraakse dictator, Al-Qaeda financieel en logistiek steunde, een gefabriceerd standpunt dat zijn eigen inlichtingendiensten niet eens onderschreven, zag hij een mooie kans om zichzelf te verrijken. Vlak voor het begin van de Tweede Golfoorlog, die van Irak een permanente oorlogszone heeft gemaakt en rechtstreeks tot de opmars van IS heeft geleid, kocht Rumsfeld aandelen in het bedrijf dat de lijkenzakken voor het Amerikaans leger produceert. Telkens een IED een soldaat in stukken scheurde van het leger dat hij zelf naar ginder had helpen sturen, steeg zijn dividend weer een beetje. Zijn gebrek aan strategisch inzicht in de oorlogen die hij als minister van Defensie moest overzien, heeft zo veel Amerikaanse generaals tegen hem opgezet dat hij uiteindelijk ontslag moest nemen. Ze hadden hem beter opgesloten in de Abu Ghraib-gevangenis of in Guantanamo Bay, twee van de meest notoire folterkampen waarvoor hij verantwoordelijk was.
Het overlijden van hun landgenoot Moshe Ber Beck roept wat genuanceerder gevoelens op. Zoals van een rabbi mag worden verwacht, was de man een devote gelovige, maar hij verzetten zich wel tegen het zionisme en het Israëlisch beleid. Niet zozeer omdat hij sympathie voor de onderdrukte Palestijnen voelde, maar wel omdat volgens zijn interpretatie van de Thora de joden in ballingschap moeten blijven leven tot de messias hen komt bevrijden, wat betekent dat ze eigenlijk om religieuze redenen het recht niet hadden om in 1947 een onafhankelijke staat op te richten. Spijtig dat er vroeger niet meer naar hem werd geluisterd.
In Zwitserland overleed Jacqueline Berenstein-Wavre, een prominente voorvechtster van het vrouwenstemrecht, iets wat in Nieuw-Zeeland al 28 jaar voor haar geboorte was ingevoerd. De jeugd kan het zich allicht niet inbeelden, maar in Zwitserland mogen vrouwen pas sinds 1971 voor de federale parlementsverkiezingen stemmen. Niet dat de situatie op lokaal niveau beter was, want de vrouwelijke inwoonsters van het kanton Appenzell Innerhoden moesten tot 1991 wachten. Dat is 24 jaar na de invoering van het vrouwenstemrecht in Iran.
Zakenleven
In de VS overleed Sheldon Adelson, ondanks de miljoenendonaties aan de campagnes van Donald Trump en andere zo rechts mogelijke republikeinen nog steeds de op 27 na rijkste mens ter wereld. Hij heeft zijn fortuin verdiend met casino's in Las Vegas, maar was een hevige tegenstander van online gokken. Echt consequent zijn die verdedigers van de vrije markt blijkbaar nooit. In de door hem gekochte kranten mocht geen woord van kritiek op zijn zaken verschijnen, ook niet toen hij Chinese ambtenaren omkocht om in Macau casino's te mogen bouwen. Journalisten die hiervan afweken, werden aan de deur gezet. Hoewel hij officieel een Amerikaan was, mengde hij zich in de Israëlische politiek, waar hij als bondgenoot van Netanyahu elke actie tegen de Palestijnen steunde. Hij heeft, met andere woorden, deze wereld enkel ellende bezorgd en het is spijtig dat hij uiteindelijk nog 88 jaar oud is geworden.
Het overlijden van de Nederlandse ondernemer en politicus Jan De Boer heeft ons er allemaal aan herinnerd dat de Nederlandse politiek tussen 1879 en 1980 in sterke mate werd bepaald door wat de Anti-Revolutionaire Partij heette. Die naam klinkt nu bizar, maar hun religieus geïnspireerd verzet tegen de Franse Revolutie en de verlichtingsidealen speelt ook nu, na hun integratie in de CDA, nog een grote rol, want dit is de strekking die een onding als premier Balkenende heeft voortgebracht. Zowat elke discussie over de Twintigste Eeuw draait uiteindelijk rond de nazi's, maar vaak wordt over het hoofd gezien hoe extreemrechts al die andere regeringen van die tijd waren.
Ook de dood van Max Griggs hoeft ons niet te bedroeven, want hij heeft de productie van het cultschoeisel Doc Martens naar arbeidersparadijzen als Thailand en China verplaatst. Als echte megalomaan heeft hij natuurlijk ook een voetbalploeg gekocht, die ondertussen weliswaar al jaren failliet is.
Hetzelfde geldt in zekere zin voor Bernard Tapie, hoewel zijn ploeg, Olympique Marseille, zeker niet op sterven ligt. De overeenkomst schuilt vooral in de handelspraktijken, want ook hij heeft veel productiefaciliteiten naar goedkopere landen in Azië verplaatst, in het bijzonder voor het door hem goedkoop opgekochte en weer succesvol gemaakte Adidas. Voor die aankoop werkte hij samen met de bank Crédit Lyonnais, die het bedrijf jaren later achter zijn rug heeft doorverkocht, wat heeft geleid tot een rechtszaak die 26 jaar later, op de dag van zijn overlijden, nog altijd niet was afgerond en die zo veel verwikkelingen heeft gekend dat men er een heel seizoen van 'Law and Order' mee zou kunnen vullen. Aangezien Crédit Lyonnais Tapie niet op de hoogte had gebracht van de werkelijke waarde van Adidas en bovendien anonieme offshorebedrijven had gebruikt om de verkoop verborgen te houden, kreeg Tapie in eerste instantie een schadevergoeding die uiteindelijk op 150 miljoen euro neerkwam. Als vertegenwoordigster van de hoofdaandeelhouder van Crédit Lyonnais, de Franse staat, heeft toenmalig minister Christine Lagarde besloten geen beroep aan te tekenen, waardoor ze later zelf is vervolgd voor nalatigheid. Lagarde werd schuldig bevonden en, zoals in het in de betere kringen past, als straf verscheept naar de nog hogere positie van algemeen directeur van het IMF. Het nieuw proces is na vier jaar stilgelegd na de opening van een onderzoek naar de mogelijke partijdigheid van een van de rechters. Er zijn ook mensen die zich afvragen waarom het vertrouwen in de rechtsstaat afkalft.
Het zijn trouwens niet enkel de armsten der aarde die het slachtoffer van een crisis kunnen worden. Lang voor een beroerte hem fataal werd, had James Cayne, CEO van de ondertussen verdwenen bank Bear Stearns, een fortuin van ongeveer 900 miljoen US dollar, maar na de financiële crisis van 2008 bleef daar maar een luttele 15 miljoen US dollar van over. Spijtig genoeg was dat nog wel genoeg om zijn ziekenhuisfacturen te betalen, want iemand die door Time Magazine wordt omschreven als een van de vijftien belangrijkste veroorzakers van die crisis had eigenlijk in een kartonnen doos in een steeg moeten sterven, eenzaam, koud, hongerig en zonder hoop op beterschap, zoals de miljoenen anderen wiens levens hij met zijn arrogant vertrouwen in het superieur denkvermogen van de kopstukken van de vrije markt heeft helpen vernietigen.
Het uitgaansleven van miljonairs is ook niet altijd gemakkelijk en Johnny Gold, manager van de club Tramp in Londen, kon hier tot voor kort over getuigen. Ooit moest hij Dodi Fayed, later nog de bedgenoot van prinses Diana, van een jonge vrouw wegrukken omdat hij niet besefte dat hij probeerde de minnares van zijn vader te versieren.
De kleurrijkste zakenman die ons dit jaar heeft verlaten, is evenwel John McAfee, de bedenker van de gelijknamige en zeer succesvolle antivirussoftware. Het begon al goed, want zijn vader was een alcoholverslaafde militair die zijn gezin terroriseerde en zich uiteindelijk doodschoot toen John 15 jaar oud was. Daarna heeft hij wiskunde gestudeerd aan het Roanoke College, genaamd naar de door sir Walter Raleigh opgerichte kolonie uit de Zestiende Eeuw, waarvan elke inwoner spoorloos is verdwenen. Zelf had hij drie vrouwen en een hoop buitenechtelijke affaires. Hij beweerde 47 kinderen op de wereld te hebben gezet, wat zijn derde vrouw aanzette tot de uitspraak “father of many, loved by few”. Op zakelijk vlak verloor hij tientallen miljoenen door de financiële crisis van 2008, maar dat belette hem niet de voordelen van het kapitalisme en de vrije markt te blijven verdedigen, onder meer door zich verschillende keren kandidaat te stellen voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen, waarmee hij meteen ook bewees dat het inderdaad nog gekker dan Donald Trump kan worden. McAfee is in een gevangeniscel overleden, maar volgens sommige bronnen is hij uiteraard vermoord. De reden waarom hij in die cel zat, vergt wat opzoekwerk, want de man is in de loop der jaren van zowat elk mogelijk misdrijf onderzocht of in verdenking gesteld, van drugshandel, belastingontduiking en wapenbezit tot verkrachting en twee moorden in Belize, waar hij de politie trachtte te ontlopen door zich onder een kartonnen doos in het zand in te graven.
Varia
In een Amerikaans rusthuis overleed Dave Severance, voormalig officier in de US Marine Corps en in die hoedanigheid verantwoordelijk voor de bestorming van Mount Surabachi tijdens de slag om Iwo Jima, wat leidde tot de wereldberoemde foto van enkele Amerikaanse soldaten die de Amerikaanse vlag hijsen. Wat minder mensen weten, is dat er echter serieus geruzied is over die vlag, want het hoofd van de Amerikaanse marine wilde ze als souvenir houden, waardoor opeens nog eens twee groepjes soldaten de levensgevaarlijke beklimming van de berg op een eiland vol Japanse sluipschutters moesten voltooien, eentje met een andere vlag om de eerste te vervangen en eentje om de oorspronkelijke vlag te bergen, zodat ze in de safe van het regiment kon worden opgeborgen. Het Amerikaanse volk weet evenwel dat hun soldaten lijf en leden riskeren voor het hoogste doel, de bescherming van het vaderland.
Op de valreep van het oude jaar kreeg de omgeving van Napels nog het goede nieuws te horen dat Pupetta Maresca was overleden. Maresca was in de jaren 1950 een plaatselijke schoonheidskoningin, wat in eerste instantie misschien niet zo interessant klinkt, maar ze was ook een lid van een van de beruchtste gangsterfamilies van de streek. Haar vader en broers stonden bekend om hun vingervlugheid met de stiletto, maar dat weerhield een huurmoordenaar er niet van haar man te vermoorden. Ze heeft wraak genomen door hem op straat neer te schieten, waarvoor ze veel applaus en een gevangenisstraf van zeventien jaar kreeg. Toen ze uiteindelijk een nieuwe man had gevonden, liet die haar zoon vermoorden, maar toch bleven ze samenwerken, want ze zijn samen vervolgd voor de moord op Aldo Semerari, een psycholoog en forensisch onderzoeker die er ooit in geslaagd is een vernietigend psychologisch profiel te schrijven van de in 1975 zelf vermoorde Pier Paolo Pasolini zonder hem zelfs maar eenmaal te hebben ontmoet. Alleen blijft het natuurlijk Italië en Semerari bleek zelf een neofascistische crimineel te zijn die onder meer werd verdacht van betrokkenheid bij de bloederige bomaanslag op het treinstation van Bologna door P2 in 1980. Een dag later werd zijn assistente ook vermoord teruggevonden. Iets later werd de broer van Maresca op zijn beurt neergeschoten, wat de indruk versterkte dat dit turbulente leven wel moest worden verfilmd, wat in 1982 ook is gebeurd. De rol van Maresca werd vertolkt door Alessandra Mussolini, kleindochter van een nog veel beruchter Italiaan. Er zijn mensen die België een absurd land vinden, maar misschien moeten ze eens de vergelijking met de rest van de wereld maken.
De wereld is nu ook definitief bevrijd van Michel Fourniret, een seriemoordenaar met een ongezonde fixatie op maagden, wat het in deze tijden natuurlijk niet gemakkelijk maakt geschikte slachtoffers te vinden.
Het jaar was ook een groot drama voor Big Drama. Ik blijf me afvragen wie al die compleet geschifte namen van renpaarden bedenkt. Andere vergezochte namen die we op de renbaan niet vaak meer zullen horen, zijn onder meer Finian's Rainbow en Cockney Rebel. Het valt ook op dat paarden in de VS het recht op euthanasie hebben, iets wat mensen in ondraaglijke pijn ginds nog steeds wordt ontzegd.
Een ander dier dat het niet heeft gehaald, is Freddy, officieel de grootste hond ter wereld. Als hij op zijn achterpoten stond, was hij 2,26 meter hoog, slechts 8 cm minder dan de grootste speler ooit in de NBA. Nog indrukwekkender was Big Jake, een paard met een hoogte van maar liefst 2,10 meter en een gewicht van 1,1 ton. Een reünie van de cast van 'Game of Thrones' zal het sinds kort ook moeten stellen zonder de beer die Jaime Lannister en Brienne of Tarth ooit moesten bevechten, een beest waarvoor ooit iemand de naam Bart the Bear 2 heeft bedacht.
Wat eigenaardige namen betreft, wil ik zeker Monty Meth vermelden, een Britse journalist en voormalig lid van de Young Communist League, waarvan we enkel kunnen hopen dat hij zijn naam niet onder al te veel artikelen over de drugshandel moest zetten.
Verder is het leven online ook niet echt gezond, vooral niet voor het mentaal welzijn. In Servië pleegde de YouTube-celebrity K1KA zelfmoord, vermoedelijk omdat ze de cyberbully-campagne van internetrivaal Baka Prase niet meer aankon. Baka Prase zelf is uiteraard een rapper die ondertussen is beschuldigd van drugsbezit, seks met minderjarige meisjes en het uitlokken van de zelfmoord van een twaalfjarig meisje dat hij in een video belachelijk had gemaakt. In de jaren 1990 las men hier en daar wel eens dat hiphop 'de nieuwe punk' is. Ik hoop elke dag dat niemand dit gelooft, wat meteen een mooie eindejaarsboodschap is om dit overzicht mee af te sluiten.
---------------------------
[1] 'LGBTQI' zou 22 punten opleveren. Als het plusteken wordt toegevoegd, ontstaat wel een nieuw probleem, want dat bestaat in Scrabble niet. Ook een streven naar gelijkheid en rechtvaardigheid kan nadelen hebben.
