Geveld door griep, heb ik mijn voornemen moeten opgeven vlak voor de verkiezingen nog wat voorspellingen en suggesties te formuleren, maar nu de verkiezingen achter de rug zijn, moet ik wel reageren. Ik moet niet zozeer reageren op de resultaten, maar op de verkeerde interpretaties die ik overal in de media zie en hoor. Blijkbaar zijn al die zogenaamde experts nog niet voldoende vernederd door hun zoveelste foute inschattingen en peilingen om eindelijk eens diep na te denken over hun eigen vooroordelen.
Ten eerste hoor ik overal dat de Vlamingen extreemrechts hebben gestemd. Blijkbaar kennen die mensen de Grondwet niet, want in Brussel, tot nader order nog de hoofdstad van Vlaanderen, zijn de resultaten heel anders. Dat dit geen toeval is, is onze experts blijkbaar nog niet opgevallen. Dat we tijdens verkiezingsshows altijd resultaten per kanton of per kieskring te zien krijgen, verbergt net de belangrijkste politieke tendens van de afgelopen twee decennia. De belangrijkste breuklijn in zowat alle democratieën ter wereld is namelijk die tussen de grote steden en de rest van het land.
Dit blijkt ook uit deze resultaten. In Brussel, Antwerpen, Gent en Leuven scoort het Vlaams Belang helemaal niet zo goed, zelfs niet als we de vergelijking met andere gemeenten achterwege laten. Dit zijn toevallig niet de vier centrumsteden met de grootste concentratie aan culturele organisaties. Blijkbaar is een gevarieerd sociaal-cultureel aanbod de beste barrière tegen extreemrechts, meer nog dan economische welvaart.
Maar dat heb ik nog geen enkele expert op televisie horen vertellen.
Ten tweede heeft niet enkel extreemrechts gewonnen. Er is echter wel degelijk een gemeenschappelijke factor die de drie partijen verbindt die een al dan niet bescheiden winst hebben geboekt. Dit is een stem tegen de economische globalisering. Natuurlijk hebben het Vlaams Belang, Groen en de PvdA elk hun eigen en onderling zeer verschillende oplossing voor dit wereldwijd probleem, maar het is geen toeval dat alle verliezen voor de rekening zijn van de partijen die het internationaal kapitalisme niet of niet meer in vraag stellen.
De mensen willen zekerheid. Ze willen niet worden ontslagen omdat het goedkoper is hun job te laten uitvoeren door onderbetaalde sukkelaars of zelfs door kinderen in een verafgelegen land. Ze willen niet tot hun tachtigste verjaardag moeten werken omdat de gigantische winsten van multinationals naar Caraïbische offshore rekeningen worden verhuisd nog voor de samenleving het geld kan gebruiken voor wie het echt nodig heeft. Ze willen niet betalen voor de gevolgen van industriële vervuiling door bedrijven die zich uit principe vestigen in de landen met de meest lakse milieuregels. De mensen weten dat er geld is, maar ze zien ook dat het niet in hun voordeel wordt gebruikt.
Ironisch genoeg, was die zekerheid net het belangrijkste campagnethema van sp.a, maar dat heeft de partij niets opgeleverd. Terwijl partijen als Open Vld of de N-VA het huidig economisch model openlijk verdedigen, met hoogstens nu en dan eens een kritische opmerking over een of ander exces, slaagt sp.a er zelfs niet in dit economisch model als problematisch te omschrijven. Het blijft bij praktische oplossingen voor praktische problemen, zoals een verhoging van de pensioenen voor de meest behoeftigen, maar elke stellingname over de oorzaken van die praktische problemen wordt angstvallig vermeden. Blijkbaar gaan de socialisten nog altijd gebukt onder de erfenis van de realpolitik van gewezen kopstukken als Karel Van Miert, die de bedrijven hun gang lieten gaan zo lang ze de sociale zekerheid maar bleven financieren. Deze semisocialisten hadden blijkbaar niet door dat de ceo's van die bedrijven uiteindelijk wel een manier zouden vinden om zich aan die verplichting te onttrekken. Een verhuis naar een land zonder minimumloon of veiligheidsvoorschriften was de perfecte oplossing en sp.a betaalt nog steeds een dure prijs voor haar eigen dubbelzinnigheid.
Het Vlaams Belang heeft een alternatief voor die globalisering naar voren geschoven, namelijk een protectionistisch nationalisme. Men kan het verwerpelijk vinden dat de partij de schuld voor zowat alle maatschappelijke problemen legt bij vluchtelingen die net ten gevolge van de Westerse buitenlandse politiek van de afgelopen decennia op onze stranden aanspoelen, maar de kiezer wil een duidelijk verhaal horen. De belofte de pensioenen te verhogen, een complexe tax shift of administratieve vereenvoudigingen leveren niets op, want de mensen willen een lijn zien die alle puntjes met elkaar verbindt en dat is eigenlijk een vraag naar meer ideologie. Het einde van de geschiedenis is nog veraf.
Na eerdere nederlagen heeft het Vlaams Belang lessen geleerd. Het brute fascisme van de eerste generatie, die zich nog focuste op amnestie voor bejaarde Oostfrontstrijders en de strijd tegen plaatselijke marxisten die als vijfde colonne de nakende invasie door het Rode Leger voorbereidden, is vervangen door een eigenaardig genoeg veel genuanceerder nationaalsocialisme, een beweging die het eigen volk een betere toekomst voorspiegelt.
Maar dat heb ik nog geen enkele expert op televisie horen vertellen.
Ten derde is er momenteel nog geen duidelijke strijd tussen ideologieën. Het Vlaams Belang heeft een bindmiddel gevonden om alle partijstandpunten onder te verenigen, namelijk de culturele identiteit. De verliezers van deze verkiezingen blijven daarentegen weigeren zich op een duidelijke ideologie te baseren. Ze gedragen zich als iets waar niemand sympathie voor kan voelen, namelijk de directieraad van de maatschappij. Zo lang deze discrepantie blijft bestaan, zal het Vlaams Belang een voedingsbodem vinden voor haar uiteindelijke doel, de totale machtsovername en de reorganisatie van de samenleving in een hiërarchische piramide met een nieuwe Vlaamse elite aan de top.
Wat die totale machtsovername betreft, wil ik er nog op wijzen dat we in 2024 op vijf maanden tijd verkiezingen houden voor het Europees Parlement, het Federaal Parlement, het Vlaams Parlement, de provincieraden en de gemeenteraden. Dat is natuurlijk de ideale gelegenheid voor eender welke partij om alle bestuursniveaus in een klap over te nemen en vijf jaar is niet lang.
Het spreekt voor zich dat het Vlaams Belang de ambitie heeft binnen vijf jaar nog eens een sprong vooruit te maken en het spreekt minstens even hard voor zich dat de andere partijen dat niet zien zitten. Die andere partijen moeten echter beseffen dat ze die strijd niet zullen winnen door als overheidsmanagers een paar concrete maatregelen te nemen. De wapens in deze strijd zijn ideeën. Het Vlaams Belang heeft meer slogans dan praktische voorstellen, maar ze hebben ook een trollenleger dat online elk debat overheerst. De populariteit van het Vlaams Belang bij jonge kiezers bewijst dat een paar virale prentjes op facebook meer waard zijn dan een begrotingsoverschot of een belastingverlaging.
Het is moeilijk iets tegenover de idee van culturele identiteit te plaatsen, net omdat dat een sluitend geheel van ideeën is. Wat niet helpt, is een andere versie van dezelfde culturele identiteit naar voren schuiven. Dat heeft de N-VA aan den lijve ondervonden. Het heeft geen zin meer zich als andere Vlamingen dan de Vlamingen van het Vlaams Belang te profileren. De oude CVP is van naam veranderd en heeft het woord 'Vlaams' in haar partijnaam opgenomen. Open Vld en sp.a spreken over zichzelf als de Vlaamse liberalen en de Vlaamse socialisten. Ze hebben verloren.
Het enige wat men tegenover een nationaal identiteitsgevoel kan plaatsen, is geen ander nationaal gevoel, maar een verwerping van de nationale identiteit als concept. Natuurlijk moet iedereen die op deze manier de basisidee van de extreemrechtse ideologie aanvalt, goed nadenken over hoe hij dit verwoordt. De reactie zal immers snel en massaal zijn. Wie voor de verkeerde termen kiest, zal deze strijd verliezen. Het is geen toeval dat Tom Van Grieken communicatiemanagement heeft gestudeerd.
Zo mogen we het niet hebben over wereldburgers die met een open ingesteldheid door de global village lopen en overal ter wereld vrienden maken. Dat is het terrein van een welgestelde middenklasse die meerdere talen spreekt en zich dure buitenlandse vakanties kan permitteren.
We mogen het niet hebben over tolerantie voor andere culturele tradities. De aanwezigheid van die andere culturele tradities en religies versterkt immers het gevoel van nationale identiteit dat extreemrechts wil voeden.
We mogen het niet hebben over de voordelen van supranationale handelsverdragen die invoerrechten afschaffen en het voor iedereen mogelijk maken overal ter wereld online producten te bestellen. Het is net die economische evolutie die overal ter wereld banen kost.
We mogen het niet hebben over de Europese integratie. Voor de meeste kiezers van het Vlaams Belang is de EU een overkoepelend orgaan dat enkel in het leven is geroepen om hun zeggenschap over hun eigen leven nog verder uit te hollen.
We mogen het niet hebben over internationale solidariteit. In de ogen van extreemrechtse kiezers betekent dit op zich mooie principe enkel dat we onszelf moeten verarmen door geld te geven aan totale onbekenden die zich duizenden kilometers verder bevinden en hun eigen problemen niet opgelost krijgen.
Een nationale of culturele identiteit is bedoeld om bepaalde mensen te verbinden. Wie hier iets tegenover wil plaatsen, moet ook kunnen verbinden en het is duidelijk welke gemeenschappelijke factor bijna iedereen ter wereld verbindt. We zijn allemaal slachtoffers en het ontbreekt ons aan de nodige macht om de problemen aan te pakken. Natuurlijk klinkt dat verdacht veel als de anti-establishmentboodschap waarmee extreemrechtse partijen scoren, maar er is een belangrijk verschil. We zijn namelijk geen slachtoffers van de huidige politieke en economische elite. We zijn slachtoffers van het feit dat er een politieke en economische elite bestaat. Het maakt niet uit wie deel van die elite uitmaakt. Steeds opnieuw staan er individuen op die vinden dat ze het recht hebben de rest te domineren en die zichzelf verrijken ten koste van anderen. Zo lang dit fundamenteel concept van onze huidige samenleving wordt getolereerd, blijven we kwetsbaar, niet enkel voor de verleidingen van politici met totalitaire fantasieën, maar ook voor de routineuze instandhouding van de onrechtvaardigheid door machthebbers die in naam beschaafder en gematigder zijn.
Maar dat heb ik nog geen enkele expert op televisie horen vertellen.
Ik weet niet precies wie het tij zal kunnen keren, maar ik weet wel zeker wie het niet zal doen, namelijk de mensen die met het bovenstaande geen rekening houden. Maakt een dergelijke uitspraak me arrogant en betweterig? Ja, maar ik ben duidelijk niet het grootste probleem.
